Hatırlanacağı üzerine; Fethiye Belediyesi Eylül Ayı Olağan Meclis Toplantısında; Çalış Mevkiinde DSİ’nin sorumluluğunda olan Mut Deresi’nde meydana gelen çevre etkisi olan ağır  kokunun kaynağında araştırılması amacıyla Fethiye Belediyesi bünyesinde bir komisyon kuruldu.  Komisyona Fethiye Belediyesi Meclis Üyelerinden Ahmet Selim Yücel, Turgay Öztürk ve Mehmet Sezgin’in seçilerek görev verildi. Komisyona seçilen Belediye Meclis üyeleri ile Fethiye Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü gerekli inceleme ve araştırmayı yaptıktan sonra Belediye Meclisi’nin bilgilendirilmesine dair 112 nolu karara istinaden komisyon tarafından gerçekleştirilen çalışmayı bir rapor halinde tamamladılar. Arıtma tesisi  ve Mut deresi  ile yoğun bir çalışma gerçekleştiren ve ilgili kurumlarla ve Muğla’ya giderek Büyük Şehir belediyesi yetkilileri ile görüşen meclis üyesi Ahmet Selim Yücel Kasım ayı olağan toplantısı sonunda raporun sunumunu yaptı.

Ahmet Selim Yücel sunumunda  “DSİ’nin sorumluluğundaki Mut Deresi’nin ıslahının gerçekleştirilmesi sonucu zemin ve yan duvarlarının betonarme yapıda olması dolayısıyla deşarjı gerçekleşen noktaların bu sayede rahatlıkla görülebildiği tespit edilmiştir. Dere boyunca yapılan inceleme sonucunda Fethiye Merkezi Evsel Nitelikli Atıksu Arıtma Tesisi’nin çıkış suyunun dereye deşarj edildiği nokta gözle incelenmiştir. Herhangi bir numune alımı gerçekleştirilmemiş olup, hali hazırda on line olarak Bakanlığın çıkış suyu kalitesini kontrol ettiği, dereye deşarj standartlarını tesisin sağlayıp sağlamadığının akredite laboratuarlar tarafından belirli aralıklarla analiz edildiği öğrenilmiştir. 22.394 m³/gün tasarım debisine ve 112.000 kişi kapasitesine göre projelendirilmiş arıtma tesisinin II. Kademe İnşaatının 2013 yılı itibariyle kapasite artışına gitmesi gerektiği; tesisin projelendirilme safhasında yapılan araştırmalarla ve işletme el kitapları ile desteklenmektedir. Tesis içerisinde çökeltme tanklarının ve kum yağ tutucu ünitelerin devamı niteliğindeki ikinci kademe inşaat alanlarının ilk işletim döneminde 2013 yılı sonrası nüfus projeksiyonları yapılarak boş bırakıldığı ancak gerekli arıtım proseslerinin 2018 yılı itibariyle hala inşa edilmediği tespit edilmiştir. Konuyla ilgili verilen beyana göre arıtma tesisi girişinde bir adet by – pass hattının bulunduğu ancak 2015 senesinde Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından bu hattın iptal edildiği yönündedir. Arıtmayla ilgili yapılan tüm incelemeler sonucunda kapasite artışının, mevcut Fethiye nüfusu ve olası yazlık nüfus artışlarının ve sıcaklık değişimleri ile artan kokunun göz önünde bulundurularak bir an önce yapılması gerektiği kanaati oluşmuştur.

Dere güzergahı boyunca ve TM – 4 Pompa İstasyonu ( Pelin Otel yanı ) civarında yapılan diğer gözlemler neticesinde ise; 7 Ekim2003 tarihinde işletmeye alınan Arıtma Tesisi’nin çıkış sularından kaynaklı eser miktarda da olsa gelen yükün 15 sene içerisinde azar azar birikerek bir dip çamuru kütlesi oluşturduğu, Çalış Bot teknelerinin konumlandığı kanal içerisinde bu kütlenin sabitlendiği, oluşan hava kabarcıkları ile dip çamuru içerisinde bir aktif yaşam olduğu gözle açıkça görülmektedir.Öte yandan başka kirlilik kaynakları olup olmadığı konusu üzerinde durulmuş olup, bazı otellerin kanalizasyon şebekesine bağlı olmadan dereye kaçak deşarj yaptığı ihtimali değerlendirilmiştir. Bu konuda kaçak hattın ya da hatların kazılarak bulunması gerekmektedir. Bu yüzden altyapıdan sorumlu Muğla Su Kanalizasyon İdaresi ile iletişime geçilmesi, Telekom ve Aydem’in alt yapılarına zarar verilmemesi için DSİ-Muski-Telekom-Aydem ve Muğla Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne bağlı Fethiye Şube Müdürlüğü taraflarının da konuya dahil olarak kazı işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerektiği konusunda fikir birliğine varılmıştır. Kaçak bir deşarj var ise bunun bulunması konusunda daha kapsamlı bir koordinasyon kurulması gerektiği, bu konuyla ilgili görev yetki ve sorumluluklar incelendiğinde daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır.

Sonuç olarak; Mut Deresi’nden kaynaklı kokunun oluşum nedenleri üzerinde durulduğunda; 2003 yılında faaliyete alınan Arıtma Tesisi’nin kirlilik yükünün nüfus artışları dolayısıyla artması, yaz aylarında yaşanan sıcak havalardan dolayı potansiyel bir koku kaynağı haline dönüştüğü, Arıtma Tesisi haricinde kaçak deşarj yapması olası otellerin hatlarının kontrol edilmesi gerektiği, bu gerekliliğinin de Fethiye’deki sorumlu kurumların koordinasyonu ile sağlanabileceği, Kanal boyunca dip çamurunun birikmesi nedeniyle DSİ ile yapılan görüşmeler neticesinde bir dip temizliğinin DSİ tarafından yapılacağı, çalıştırılacak iş makinaları arasında kepçenin olacağı ancak taşıma işlemi için kamyonlara ihtiyaç duyulacağından bu eksikliğin giderilmesi, Dere temizliğinin yapılmasının ardından herhangi bir birikmeye bundan sonraki süreçte mahal verilmemesi için rutin aralıklarla ( örnekse her yılın Kasım ayında ) söz konusu dip temizliğinin sürekliliğinin sağlanması gerektiği, bu sayede kokunun ve kirliliğin önleneceği, Artıma Tesisi’nin planlamalardaki şekilde kapasitesinin artırılmasının hızlandırılması, pissu giriş üniteleri kısmına koku giderimi ile ilgili teknik detaylar oluşturularak aktif karbonun yanı sıra diğer koku giderici yöntemler ilave edilmesi ve/veya bu kısmın tamamen kapatılması, bu sayede kokunun azaltılması, Arıtma Tesisi kapasitesinin arttırılarak II. Kademe inşaatın tamamlanması neticesinde çıkış suyu kalitesi artacağından, deşarj noktası olarak Mut Deresi yerine tarımsal sulamada kullanılması için sulama kanallarına verilmesi konusunda çalışmaların yapılması veya alternatif çözümler üretilmesi (derin deniz deşarjı vb.), gerektiği konularında ortak karara varılmıştır.

Mevcut Kanalizasyon sistemine deniz suyu, yer altı suları, yağmur suları karıştığı açık olduğunda rehabilitasyonun yapılması, tesisin yükünü hafiflemesini sağlayacaktır.AAT tesisinin giriş, ayrıştırma ve havalandırma havuzlarının üzerinin kapatılması  ve havanın filtrelenmesi gerekmektedir. Mut deresi üzerinde bulunan taban betonun kırılması ve doğal filtrelemeye izin verilmesinin sağlanması, dere üzerinde alivyon tutucu setlerin yapılmasının da gerekliliği öngörülmüştür.Fethiye Körfezini temizliği de acil olarak yapılmalıdır” dedi.

• Fethiye
• Muğla
• Belediye
• Mut-Deresi